زمانی که دندان به شدت آسیب دیده و به ویژه به تازگی درمان ریشه شده، می‌توان با کمک بیلداپ دندان و بدون نیاز به تراش گسترده، آن را احیا و بازسازی کرد. این روش به دندانپزشکان اجازه می‌دهد تا با حفظ بیشترین ساختار دندان طبیعی، مقاومت و عملکرد دندان را بازیابی کنند. در این فرآیند، از مواد کامپوزیتی مخصوصی استفاده می‌شود که به دندان چسبیده و آن را تقویت می‌کند.

بیلداپ دندان (buildup) به معنای بازسازی دندان آسیب‌دیده یا عصب‌کشی شده است. این پروسه یکی از محافظه‌کارانه‌ترین درمان‌های دندانپزشکی به شمار می‌آید و بر حفظ حداکثری دندان طبیعی تمرکز دارد. در این روش، هدف اصلی بازسازی و احیای دندان‌هایی است که به شدت آسیب دیده‌اند و به تازگی تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند. چنین روشی برای افرادی مناسب است که مایل به حفظ دندان طبیعی خود هستند و در واقع تمایلی به استفاده از درمان‌های تهاجمی ندارند.

همه چیز بعد از درمان ریشه و یا آسیب گسترده دندانی شروع می شود…

درمان ریشه یا روت کانال تراپی یکی از مراحل ضروری برای نجات دندان‌هایی است که به شدت آسیب دیده‌ یا عفونت کرده‌اند. در این روش، عصب و پالپ دندان که دچار عفونت یا آسیب شده‌اند، برداشته می‌شوند و فضای داخل دندان تمیز و ضدعفونی می‌شود. سپس این فضا با مواد خاصی پر می‌شود. با این حال، پس از انجام این درمان، دندان به طور قابل توجهی ضعیف‌تر از قبل می‌شود.

این ضعف، ناشی از حذف بخش بزرگی از بافت سخت و عصب دندان است که نقش مهمی در استحکام و پایداری دندان دارد. دیواره‌های دندان نازک‌تر و شکننده‌تر می‌شوند و دندان بدون حمایت طبیعی خود، بیشتر در معرض شکستگی قرار می‌گیرد. بنابراین، پس از درمان ریشه، نیاز به ترمیم و تقویت دندان ضروری است تا (دندان) بتواند به طور موثری وظایف خود را انجام داده و از شکستگی و آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.

دندان های درمان ریشه شده، نباید به روش معمولی ترمیم شوند!

ممکن است بسیاری از دندان‌ها بعد از درمان ریشه به اشتباه با همان روش‌های ساده پر شوند، اما این کار می‌تواند باعث شکستن دندان و حتی در آینده نیاز به کشیدن آن شود. به همین دلیل است که باید این دندان‌ها به روش معمولی (پر کردن ساده) ترمیم نشوند.

دلیل اینکه چرا نمی‌توانیم و نباید این دندان ها را با پر کردن معمولی ترمیم کرد، این است که، دندان‌هایی که درمان ریشه می‌شوند، مقدار زیادی از بافت سخت خود را از دست می‌دهند و دیواره‌های دندان نیز ضعیف و نازک می‌شوند. اگر این دندان‌ها را با روش‌های معمولی پر کنیم، ممکن است به خوبی مقاومت نکنند و بشکنند.

بنابراین، برای حفظ سلامت و استحکام دندان‌های درمان ریشه شده، باید از تکنیک‌های بهتری استفاده کنیم. درمان‌‌های تخصصی (فراتر از پر کردن معمولی دندان) کمک می‌کنند تا دندان تقویت شود و در برابر فشار و ضربه‌های روزانه بهتر عمل کند. به این ترتیب، دندان شما دوام بیشتری خواهد داشت و احتمال شکستگی آن کمتر می‌شود.

درمان‌های رایج برای ترمیم دندان پس از درمان ریشه چه هستند؟

برای بازسازی دندان‌های ضعیف شده پس از درمان ریشه، دو روش اصلی وجود دارد: درمان پروتزی و درمان ترمیمی (بازسازی و بیلداپ دندان). هر یک از این روش‌ها بسته به میزان بافت باقی‌مانده دندان و شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند:

درمان پروتزی (روکش کردن دندان)

یکی از روش‌های معمول برای ترمیم دندان‌های ضعیف شده پس از درمان ریشه، استفاده از روکش دندان یا کراون (Dental Crown) است. روکش دندانی زمانی مناسب است که بخش بزرگی از بافت دندان از بین رفته باشد و امکان ترمیم دندان با روش‌هایی مانند بیلداپ دندان به طور مستقیم وجود نداشته باشد.

در این روش، دندان طی فرآیندی نسبتا تهاجمی آماده می‌شود. این فرآیند شامل تراشیدن دور تا دور مقدار زیادی از ضحامت مینای دندان برای ایجاد فضای مناسب جهت قرارگیری روکش است. سپس از دندان تراش خورده قالبی تهیه می‌شود که به لابراتوار ارسال می‌شود تا روکش مناسب ساخته شود. این روکش پس از آماده شدن به دندان چسبانده می‌شود.

روکش دندانی استحکام و پایداری بیشتری به دندان می‌بخشد و از آن در برابر شکستگی و آسیب‌های بیشتر محافظت می‌کند. اما روکش کردن دندان یک رویکرد تهاجمی‌ است و و در دندانپزشکی محافظه‌کارانه به دلیل تراش گسترده دندان (در طی پروسه آماده سازی)، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد مگر اینکه واقعا نیاز باشد.

درمان ترمیمی (بیلداپ دندان)

روش دیگر برای ترمیم دندان‌های ضعیف شده (معمولا بعد از درمان ریشه)، بیلداپ دندان است. این روش زمانی استفاده می‌شود که حداقلی از بافت دندانی برای نگهداری ماده ترمیمی وجود داشته باشد.

در بیلداپ دندان، از مواد ترمیمی مانند آمالگام یا کامپوزیت برای بازسازی ساختار دندان استفاده می‌شود. این مواد به دندان اضافه می‌شوند تا ساختار از دست رفته را جایگزین کرده و دندان را تقویت کنند.

بیلداپ دندان روشی محافظه‌کارانه‌تر از روکش است و به دندان کمک می‌کند تا مقاومت بیشتری در برابر فشارهای جویدن و سایر نیروهای مکانیکی روزانه داشته باشد. این روش زمانی انجام می‌شود که بافت باقی‌مانده دندان به اندازه‌ای باشد که بتواند مواد ترمیمی را به خوبی نگه دارد و اصطلاحاً گیر ماده رخ دهد. با استفاده از بیلداپ، دندان درمان ریشه شده می‌تواند عملکرد طبیعی خود را بازیابد و دوام بیشتری داشته باشد. آماده سازی دندان برای این درمان با حداقل آسیب به نسج طبیعی دندان همراه است.

بررسی مهم‌ترین تفاوت‌های بین روکش‌های دندانی و بیلداپ دندان

دو روش روکش دندان و بیلداپ دندان، هرچند که هر دو به منظور ترمیم و بازسازی دندان‌های ضعیف شده پس از درمان ریشه انجام می‌شوند، اما تفاوت‌های عمده‌ای با هم دارند. این تفاوت‌ها شامل نحوه آماده‌سازی و میزان تهاجمی بودن، احتمال تشخیص پوسیدگی دندان، و تعداد جلسات مورد نیاز برای تکمیل درمان می‌باشند.

نحوه آماده‌سازی و میزان تهاجمی بودن

باز هم تاکید می‌شود که روکش دندان یک روش تهاجمی‌تر است و نیاز به تراشیدن بخش زیادی از بافت باقی‌مانده دندان دارد. در این روش، دندان باید به میزان ۱٫۵ تا ۲ میلی‌متر (به صورت دور تا دور) تراشیده شود تا فضای کافی برای قرارگیری روکش فراهم شود. این میزان تراش می‌تواند بخش‌های سالم باقی‌مانده دندان را نیز از بین ببرد، که ممکن است در آینده منجر به ضعف بیشتر دندان شود.

در مقابل، بیلداپ دندان یک روش محافظه‌کارانه‌تر است که تلاش می‌کند تا حد امکان بافت دندانی باقی‌مانده را حفظ کند. در این روش، تراشیدن دندان تنها به کوتاه کردن دیواره‌های ضعیف محدود می‌شود و این دیواره‌ها سپس با ماده ترمیمی پوشش داده می‌شوند. این رویکرد کمک می‌کند تا ساختار طبیعی دندان تا حد زیادی حفظ شود و تنها بخش‌های آسیب دیده مورد ترمیم قرار گیرند.

احتمال تشخیص پوسیدگی دندان

یکی از مزایای بیلداپ دندان نسبت به روکش، امکان تشخیص آسان‌تر پوسیدگی‌های جدید است. در دندان‌های بازسازی شده با بیلداپ، هر گونه پوسیدگی جدید (حتی جزئی و اندک) هم به صورت کلینیکی و هم از طریق رادیوگرافی قابل تشخیص است. این امر باعث می‌شود که پوسیدگی‌های جدید به موقع شناسایی و درمان شوند، قبل از اینکه به مشکلات بزرگتری تبدیل شوند.

در مقابل، پوسیدگی‌های ایجاد شده در زیر روکش دندان غالباً به سختی قابل تشخیص هستند. این پوسیدگی‌ها معمولاً در معاینه کلینیکی یا حتی در رادیوگرافی‌ها قابل مشاهده نیستند، مگر اینکه پوسیدگی به مرحله پیشرفته‌ای رسیده باشد و بخش‌های زیادی از ساختار دندان را تخریب کرده باشد. این تأخیر در تشخیص می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری شود که نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر دارند.

تعداد جلسات مورد نیاز

تعداد جلسات مورد نیاز برای تکمیل درمان نیز یکی دیگر از تفاوت‌های مهم بین این دو روش است. درمان غیر مستقیم با روکش دندان معمولاً نیاز به ۲ تا ۴ جلسه دارد. این جلسات شامل مراحل مختلفی از جمله آماده‌سازی دندان، قالب‌گیری، ساخت روکش در لابراتوار، و در نهایت نصب روکش می‌باشند.

در مقابل، درمان مستقیم دندان‌ها با بیلداپ دندانی تنها در یک جلسه امکان‌پذیر است. این روش سریع‌تر بوده و نیاز به مراحل طولانی و پیچیده‌ای ندارد. بیلداپ دندان به طور مستقیم در مطب دندانپزشک انجام می‌شود و بیمار می‌تواند بلافاصله پس از یک جلسه درمان، به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

پاسخ به پرسش‌های رایج درباره درمان بیلداپ دندان

ترمیم دندان بدون تاج با بیلداپ امکان‌پذیر است؟

گاهی اوقات تاج دندان به صورت گسترده‌ای آسیب می‌بیند و از دندان تنها ریشه‌ها باقی می‌ماند. در این شرایط، روند ترمیم دندان متفاوت است و روش بیلداپ برای چنین دندان‌هایی کاربردی ندارد. دلیل این امر آن است که برای انجام بیلداپ، باید حداقل مقداری از تاج دندان طبیعی باقی مانده باشد تا بتوان کامپوزیت را به آن باند یا متصل کرد.

در نتیجه، ترمیم دندان بدون تاج با روش بیلداپ امکان‌پذیر نیست و نیاز به طرح درمان دیگری برای دندان‌هایی که تاج ندارند وجود دارد. این درمان‌ها معمولاً شامل جراحی افزایش طول تاج، استفاده از پست و کور و نهایتاً روکش دندان است. این روش‌ها به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا ساختار کافی برای پشتیبانی از روکش دندان ایجاد کند و به بازسازی دندان کمک کند.

به طور کلی، هرچند روش بیلداپ یکی از روش‌های موثر در ترمیم دندان‌های آسیب دیده است، اما در مواردی که تاج دندان به طور کامل از بین رفته است، این روش نمی‌تواند به تنهایی کافی باشد. به همین دلیل، در چنین شرایطی استفاده از روش‌های دیگر برای بازسازی و ترمیم دندان ضروری است تا کارکرد و زیبایی دندان به حالت اولیه بازگردد.

ماندگاری و دوام دندان بازسازی شده چقدر است؟

طول عمر بیلداپ‌ دندان به چند عامل بستگی دارد:

بافت باقی مانده دندان

یکی از عوامل مهم در تعیین طول عمر بیلداپ دندان، میزان بافت باقیمانده دندان است. هرچه میزان بافت سالم و باقیمانده دندان بیشتر باشد، احتمال موفقیت و دوام بیلداپ افزایش می‌یابد. دندان‌هایی که بافت باقیمانده کمتری دارند، ممکن است به دلیل ضعف ساختاری زودتر دچار مشکل شوند.

موقعیت دندان

موقعیت دندان در قوس فکی نیز نقش مهمی در ماندگاری بیلداپ دارد. دندان‌هایی که در نقاطی از فک قرار دارند که تحت فشار بیشتری هستند، ممکن است نیاز به مراقبت بیشتر و حتی تقویت اضافی داشته باشند. اکلوژن یا نحوه‌ی روی هم آمدن دندان‌ها نیز تعیین می‌کند که چه میزان فشار بر روی دندان وارد می‌شود. فشار بیش از حد بر روی دندان بیلداپ شده می‌تواند منجر به شکست زودهنگام آن شود.

میزان رعایت بهداشت دهان و دندان

در نهایت، میزان رعایت بهداشت دهان و دندان توسط بیمار از عوامل کلیدی در تعیین طول عمر بیلداپ دندان است. رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، مانند مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان، و مراجعه به دندانپزشک برای معاینات دوره‌ای، می‌تواند به افزایش دوام و ماندگاری بیلداپ دندان کمک کند. بدون رعایت بهداشت مناسب، حتی بهترین بیلداپ‌ها نیز ممکن است دچار خرابی و مشکلات شوند.